Osoba współpracująca w firmie to pracownik, który pełni różnorodne funkcje w organizacji. Może być zatrudniona na różne sposoby, co wpływa na jej obowiązki i korzyści. Istnieje kilka form zatrudnienia, które mogą obejmować umowę o pracę, umowę zlecenie czy umowę o dzieło.
Współpraca wiąże się również z koniecznością opłacania wymaganych ubezpieczeń, które mogą obejmować ubezpieczenie zdrowotne oraz społeczne. Wynagrodzenie osoby współpracującej może być uznane za koszt firmy, co ma znaczenie dla rozliczeń podatkowych przedsiębiorstwa.
Kto jest uznawany za osobę współpracującą?
W polskim prawie osoba współpracująca to ktoś bliski z rodziny przedsiębiorcy, kto wspiera go w prowadzeniu firmy. Do tej grupy zalicza się:
- małżonka,
- dzieci,
- pasierbów,
- dzieci adoptowane,
- rodziców,
- macochę i ojczyma.
Aby kogoś uznać za osobę współpracującą, ważne jest, by mieszkała z przedsiębiorcą i aktywnie angażowała się w jego działalność. Nie jest wymagane posiadanie formalnej umowy o pracę, ale nawet nieodpłatna pomoc wymaga zgłoszenia do systemu ubezpieczeń społecznych. Rejestracja w ZUS odbywa się poprzez formularze ZUS ZUA lub ZUS ZZA. Należy również pamiętać, że umowa o pracę mająca na celu przygotowanie zawodowe nie wlicza się do kategorii osób współpracujących.
Formy zatrudnienia osoby współpracującej
Istnieje wiele sposobów na zatrudnienie osoby wspierającej działalność firmy, zależnie od potrzeb właściciela i charakteru współpracy. Do najpopularniejszych form należą:
- umowa o pracę,
- umowa zlecenie,
- umowa o dzieło.
Każda z nich charakteryzuje się innymi cechami i obowiązkami. Umowa o pracę zapewnia pełne zabezpieczenie socjalne, ale wiąże się z wyższymi kosztami ZUS. Natomiast przy umowie zlecenie, pracownik realizuje określone zadania, a składki są pobierane z jego wynagrodzenia. Z kolei umowa o dzieło obejmuje realizację konkretnego projektu i zazwyczaj wyklucza ubezpieczenia społeczne.
Możliwe jest także współpracowanie bez formalnej umowy, co jednak wymaga zgłoszenia do ZUS. Każdy z tych modeli zatrudnienia powinien być dostosowany do specyfiki firmy i jej wymagań.
Obowiązki ubezpieczeniowe osoby współpracującej
Współpracownik musi zostać zgłoszony do ZUS z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia. Przedsiębiorca pokrywa składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz wypadkowe z własnych środków. Nie ma możliwości korzystania z preferencyjnych stawek ZUS, więc składki są opłacane w pełnej wysokości, tak samo jak w przypadku przedsiębiorców. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy współpracownik pracuje na umowę zlecenie, wtedy wysokość składek zależy od jego wynagrodzenia.
Przedsiębiorca musi zgłosić współpracownika do ubezpieczeń społecznych i wyrejestrować go po zakończeniu współpracy, używając formularzy ZUS ZUA lub ZUS ZZA. Współpracownik ma opcję dobrowolnego przystąpienia do ubezpieczenia chorobowego. Dodatkowo, jeśli otrzymuje wynagrodzenie, konieczne jest odprowadzenie podatku dochodowego. Te obowiązki trwają od momentu rozpoczęcia współpracy aż do jej zakończenia.
Wynagrodzenie osoby współpracującej jako koszt uzyskania przychodów
Wynagrodzenie dla osoby współpracującej można zaliczyć do kosztów firmowych, co przekłada się na obniżenie podatku dochodowego przedsiębiorstwa. Wypłaty dla małżonka lub dziecka wpływają na te koszty, dlatego muszą być odpowiednio uwzględnione w dokumentach podatkowych, takich jak ZUS DRA i PIT. Istotne jest też, by pamiętać, że zarówno minimalne, jak i przeciętne wynagrodzenie miesięczne mają znaczenie przy kalkulacji kosztów związanych z zatrudnieniem takich osób. Mimo że zasady w latach 2019 i 2021 były zbliżone, zawsze dobrze jest być na bieżąco z obowiązującymi przepisami podatkowymi.
Wojciech Kieszkowski, jestem doradcą podatkowym, który pracował już w wielu największych firmach doradczych w Polsce i na świecie. Mam ogromne doświadczenie w doradztwie podatkowym i świecie finansów. Zapragnąłem dzielić się nim z Wami na moim własnym, prywatnym blogu.
